سنت های نوروز در افغانستان

جشن نوروز در افغانستان با سنت ها و آیین های خاصی اجرا می شود که طی سالیان دراز سینه به سینه و نسل به نسل به افغان ها منتقل شده است.
 

افغانستانی ها با شادمانی به پیشواز جشن نوروز و آغاز فصل طراوت می روند، این روز را به فال نیک می گیرند و به برکت آن، سال جدید را نیک می پندارند.  

*** 'هفت میوه' و 'هفت سین'
مردم در شهرهای مختلف افغانستان چند روز قبل از فرارسیدن نوروز، هفت نوع میوه خشک را برای تهیه 'هفت میوه' می خرند.  

هفت میوه در حقیقت عصاره هفت نوع میوه خشک است که سه روز قبل از نوروز باهم در آب گذاشته می شود.  

این میوه ها شامل 'بادام، پسته،زردالو، چهارمغز، کشمش، شکرپاره ( قیسی) و سنجد' است که باهم مخلوط می شوند.  

روز های نوروز را همه ی خانواده ها از میهمانان خود با هفت میوه پذیرایی می کنند.
به علاوه، در برخی مناطق افغانستان از جمله شهر کابل، مردم سفره ی 'هفت سین' می گسترانند.
هفت سین عبارت از هفت نوع خوراکی است که حرف اول آنها 'سین' باشد.
سیب، سبزی، سرکه، سمارق، سمنک، سیر و سنجد به طور معمول اجزای سفره هفت سین در افغانستان را تشکیل می دهند.
همچنین در شب نوروز، خانواده ها شام مفصلی تهیه می کنند به طوری که یک خروس سفید رنگ را در شب نوروز به نیت اینکه سال جدید پر از سفیدی و خوشبختی باشد ذبح می کنند و آن را با سبزی چلو سر سفره می آورند.  

*** نوروزی
جوانانی که تازه نامزد کرده اند شب نوروز با تحفه ی نوروزی به خانه ی نامزد خود می روند و سال نو را تبریک می گویند.  

ابتدا خانواده ی پسر با تهیه ی لباس، جواهرات، حنا و مقداری غذا از جمله کلچه، ماهی، جلبی و شیرینی به خانه ی عروس آینده ی خود می روند و طی مراسمی سنتی با ساز و آواز تحفه ها را به عروس جدید تقدیم می کنند.
سپس خانواده ی دختر نیز تحفه هایی ازجمله لباس مردانه و شیرینی برای داماد آینده ی خود می فرستند.  

***نوشدن با لباس های نو
در آستانه ی سال نو لباس های نو می خرند و معتقدند که همزمان با نو شدن طبیعت، جان و روح انسان و نیز ظاهر او نیز باید نو شود.
پدران هر خانواده همراه با مادر به بازار می روند و با خرید لباس های جدید برای خود و فرزندانشان سعی می کنند با تنپوش های جدید به دیدوبازدید اقوام بروند.  

*** دیدوبازدیدهای خانوادگی
در افغانستان به مناسبت جشن نوروز سه روز اول سال تعطیل است و مردم این سه روز را به جشن و شادمانی می گذرانند و سعی دارند غم و اندوه سال گذشته را با این جشن فراموش کنند.
روز اول نوروز مردم سعی می کنند ابتدا به دیدار خانواده هایی که عزیزان خود را سال گذشته از دست داده اند بروند، بار دیگر به آنان تسلیت بگویند و با دعا کردن برای درگذشتگان با خانواده های آنان ابراز همدردی و 'غم شریکی' کنند.
پس از آن، جوان ترها به دیدار بزرگان قوم می روند و سال نو را به آنان تبریک می گویند.
بزرگان در این روز مبلغی پول به کودکان و جوانان خانواده و بستگان خود به عنوان 'عیدی' هدیه می دهند.
سنت عیدی دادن در افغانستان پیشینه طولانی دارد و در همه ی اعیاد (نوروز، عید فطر و قربان) معمول است.
معمولا کودکان و جوانان از بزرگان درخواست عیدی می کنند.  

*** چرخ فلک سواری
چرخ فلک سواری از دیگر سنت های نوروزی در افغانستان است که مخاطبان بسیاری به ویژه نزد کودکان و نوجوانان دارد.
تفریح و شادمانی کردن به ویژه در ایام نوروز بسیار اهمیت دارد و سعی می کنند از هر ابزاری در این زمینه بهره بگیرند.
جوانان دختر و پسر به صورت جداگانه و دور از هم به بازی چرخ فلک سواری می پردازند و روزهای اول سال را به این شکل شادمانی می کنند.

***گدی پران بازی
جوانان در روزهای تعطیل نوروز به گدی پران بازی می پردازند و این سنت در افغانستان با استقبال گسترده همه ی اقشار مختلف همراه است به طوری که حتی پیرترها نیز به تماشای این بازی می آیند.
این بازی که از  چین وارد فرهنگ افغانستانی ها شده بیش از دو قرن در این کشور سابقه دارد و روز به روز بر محبوبیت آن افزوده می شود.
گدی پران ها به اندازه های مختلف و به قیمت های گوناگون در بازارهای افغانستان به فروش می رسد.
در شهر کابل حتی یک بازار نیز موسوم به 'بازار گدی پران فروشی' (به گدی پران بازی، 'کاغذ پرانی' نیز می گویند) وجود دارد که در آن بیش از 200 مغازه ی گدی پران با انواع نخ و سایر ابزارهای آن به فروش می رسد.
گدی پران بازی بیشتر در روزهایی که باد می وزد انجام می شود و وزش باد در روزهای اول بهار از جمله روز نوروز  فرصت مناسبی برای اجرای این بازی سنتی است.

*** رفتن به دامان طبیعت
افغانستانی  ها سعی می کنند در تعطیلات نوروز با خارج شدن از خانه و رفتن به دامان طبیعت، به این روش روح خود را به تازگی طبیعت گره بزنند.
در روزهای نوروز، مردم بیشتر از خانه های خود خارج و به تپه هایی که در اول بهار سبز می شوند، می روند و تا نزدیکی های غروب در آنجا می مانند.
همچنین رفتن به زیارتگاهها و نیز قبرستان ها برای دعا کردن به روح درگذشتگان از دیگر رسوم آنهاست.

*** ورزش های باستانی
ورزش های باستانی از جمله کشتی در ایام نوروز جزو سرگرمی های افغانستانی هاست.
پهلوانان نامدار در محلی دور هم جمع می شوند و ابتدا یکی از پهلوانان توسط مربی خود به مردم معرفی و گفته می شود که وی آماده کشتی است.
سپس پهلوان دیگری که خواهان رو در رو شدن با وی است با آواز بلند آمادگی خود را اعلام می کند.
این مسابقات صرفا جنبه ی سرگرمی دارد و برد و باخت در آن مهم نیست بلکه فقط سعی می شود مردم به تماشای این مسابقات بیایند.

*** تخم مرغ جنگی
همچنین بازی محلی موسوم به 'تخم مرغ جنگی' نیز در روزهای تعطیل نوروز توسط افغانستانی ها اجرا می شود که شادمانی را به شرکت کنندگان و تماشاگران هدیه می کند.
این بازی به گونه ای است که جوانان تخم مرغ هایی که قبلا در آب جوشانده شده و سفت شده اند را به یکدیگر می زنند. هر تخم مرغ که شکست، بازنده اعلام می شود و به صاحب تخم مرغ برنده تعلق می گیرد.
آنها اگرچه سال ها درگیر جنگ و خونریزی بوده اند اما آداب و سنت های بسیار خود برای شادمانی را فراموش نکرده اند بلکه از هر فرصتی حتی اندک در این رهگذر بهره می گیرند.